جمعه هفتم آذر ۱۴۰۴ - ۶:۱۱ ق.ظ - دکتر لیلا (مهستی) جویباری -
درس: تکامل و سلامت
استاد: دکتر لیلا جویباری
دانشجو: محبوبه میشکارمطلق دانشجوی کارشناسی ارشد پرستاری کودکان ترم یک – دانشگاه علوم پزشکی گلستان
مقدمه
مرگ والدین یکی از عمیقترین و دشوارترین تجربیاتی است که یک کودک میتواند پشت سر بگذارد
از دست دادن والد، فقط به معنی نبودن او در زندگی روزمره نیست، بلکه تغییرات زیادی در احساس امنیت، ساختار خانواده و روابط عاطفی کودک ایجاد میشود
مطالعات علمی نشان میدهند که این تجربه میتواند پیامدهای مختلفی بر رشد عاطفی، رفتاری و روانی کودک داشته باشد و نحوه مواجهه کودک با این شرایط، به عوامل متعددی بستگی دارد.
پیامدهای روانی مرگ والدین
بر اساس مطالعهی Melhem و همکاران در ژورنال JAMA Psychiatry، کودکانی که یکی از والدین خود را بهطور ناگهانی از دست میدهند، بیشتر در معرض افسردگی و مشکلات تطابقی هستند
یکی از یافتههای مهم این مطالعه این بود که واکنش و وضعیت روانی والد بازمانده نقش بسیار مهمی در سلامت روان کودک دارد. اگر والد باقیمانده قادر به مدیریت سوگ خود نباشد، احتمال آسیبپذیری کودک افزایش مییابد.
در پژوهشی دیگر در مجله Nursing Children and Young People، گزارش شده که درصد قابل توجهی از کودکان پس از مرگ والدین دچار اضطراب، افسردگی و مشکلات رفتاری میشوند. شدت این مشکلات با عواملی مثل سن کودک، میزان صمیمیت با والد فوت شده، شرایط اقتصادی خانواده و نوع مرگ ارتباط دارد.
تجربههای فردی و سازگاری با سوگ
در یک مطالعه کیفی منتشرشده در IJERPH مجله بینالمللی تحقیقات محیطی و سلامت عمومی ، نوجوانان و جوانانی که در سنین پایین پدر یا مادر خود را از دست داده بودند، درباره تجربههای شخصیشان صحبت کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که بسیاری از آنها طی زمان، مراحل مختلفی از احساس غم، سردرگمی، تنهایی و حتی خشم را تجربه کردهاند
برخی افراد نیز اشاره کردهاند که این تجربه، با وجود سختی، باعث رشد شخصی آنها شده و دیدشان را نسبت به زندگی تغییر داده است.
یکی از نکات مهم در این پژوهش، نقش حمایت اطرافیان بود
کودکانی که خانواده، دوستان یا مشاوران از آنها حمایت کرده بودند، سبک سازگاری سالمتری داشتند و راحتتر توانسته بودند با فقدان کنار بیایند.
مداخلات و حمایتهای مورد نیاز
بر اساس نتایج مطالعات مختلف، چند نوع حمایت برای کودکان داغدار مؤثر شناخته شده است:
ایجاد فرصت برای صحبت کردن کودک درباره احساساتش
حمایت عاطفی مستقیم از سوی والد بازمانده
شرکت در گروههای حمایتی یا برنامههای مخصوص کودکان سوگوار
آموزش به خانواده در مورد نیازهای روانی کودک
پیگیری دورهای وضعیت روانی و رفتاری کودک
این مداخلات معمولاً کوتاهمدت هستند، اما میتوانند تأثیر زیادی در کاهش اضطراب، افسردگی و جلوگیری از سوگ پیچیده داشته باشند.
نکات مهم در برخورد با کودک داغدار
گفتوگو با کودک باید صادقانه، آرام و متناسب با سن او باشد.
پنهان کردن حقیقت یا استفاده از عباراتی مثل خوابیده یا رفته سفر برای کودک گیجکننده است و فرآیند سوگ را طولانیتر میکند.
کودک باید احساس امنیت کند و مطمئن باشد که تنها نیست.
حفظ روتین روزمره کودک: خواب، مدرسه، بازی به او کمک میکند دوباره احساس ثبات کند.
والد بازمانده نیز باید از نظر روانی حمایت شود، چرا که وضعیت او تأثیر مستقیم بر کودک دارد.
نتیجهگیری: مطالعات نشان میدهند که با حمایت مناسب، ارتباط صحیح، مداخلات روانشناختی و توجه به نیازهای عاطفی کودک، میتوان به او کمک کرد تا با این فقدان کنار بیاید و مسیر سالمتری را طی کند
نقش خانواده، مشاوران و محیط اطراف در این فرآیند بسیار تعیینکننده است.
Bereavement and Children’s Mental Health
Grief in Children and Adolescents